بیماری ماکولار آمیلوئیدوز؛ علت، علائم و خطرات آن

ماکولار آمیلوئیدوز یکی از انواع نادر بیماری‌های پوستی است که با لکه‌های قهوه‌ای یا خاکستری رنگ روی پوست، به‌ویژه در ناحیه کمر، بازوها و شانه‌ها شناخته می‌شود. این بیماری به‌دلیل تجمع غیرطبیعی پروتئین آمیلوئید در لایه‌های سطحی پوست ایجاد می‌شود. ماکولار آمیلوئیدوز بیشتر در بزرگسالان و در مناطقی با آب‌وهوای گرم و مرطوب دیده می‌شود. علائم آن معمولاً شامل خارش و تیرگی پوست بوده و ممکن است با تحریک یا اصطکاک تشدید شود. در این مقاله به بررسی علل، علائم، روش‌های تشخیص و راهکارهای درمان این بیماری پوستی خواهیم پرداخت.

بیماری ماکولار آمیلوئیدوز چیست؟

ماکولار آمیلوئیدوز یک بیماری پوستی مزمن و خوش‌ خیم است که با لکه‌های قهوه‌ای یا خاکستری و خارش‌ دار روی پوست، به‌ ویژه در ناحیه کمر و شانه‌ها ظاهر می‌شود. این بیماری به دلیل تجمع پروتئین آمیلوئید در لایه‌های سطحی پوست ایجاد می‌شود. عواملی مانند خاراندن مداوم، ژنتیک و آب‌وهوای گرم می‌توانند در بروز آن موثر باشند. درمان‌ها بیشتر شامل کاهش التهاب، کنترل خارش و جلوگیری از تحریک مداوم پوست هستند.

انواع ماکولار آمیلوئیدوز

انواع ماکولار آمیلوئیدوز شامل موارد زیر است:

1. آمیلوئیدوز دوگانه

ترکیبی از ضایعات ماکولار و لیکن آمیلوئیدوز که هر دو نوع ضایعه در یک فرد وجود دارد.

2. ماکولار آمیلوئیدوز

لکه‌های قهوه‌ای یا خاکستری با الگوی موج‌دار یا شبکه‌ای که معمولاً در پشت دیده می‌شوند و خارش کمی دارند.

3. آمیلوئیدوز پوستی خانوادگی

نوع ارثی که معمولاً با سابقه خانوادگی و جهش‌های ژنتیکی خاص دیده می‌شود و اغلب به صورت اتوزوم غالب منتقل می‌شود.

4. آمیلوئیدوز نودولار

ندول‌های سفت و قهوه‌ای یا صورتی که معمولاً روی دست‌ها و پاها دیده می‌شوند و ممکن است به آمیلوئیدوز سیستمیک پیشرفت کند.

5. لیکن آمیلوئیدوز

شایع‌ترین نوع که به‌ صورت ضایعات قرمز تا قهوه‌ای تیره و خارش‌دار روی ساق پا ظاهر می‌شود و گاهی به شکل پلاک‌های سنگ‌فرشی است.

علائم ماکولار آمیلوئیدوز

علائم ماکولار آمیلوئیدوز شامل موارد زیر است:

• لک ماکولار آمیلوئیدوز معمولاً الگوی موج‌دار یا شبکه‌ای دارد.
• خارش معمولاً کم است؛ ولی در بعضی موارد ممکن است خفیف باشد.
• لکه‌ های صاف قهوه‌ای یا خاکستری روی پشت، شانه‌ها و سینه دیده می‌شود.
• پوست اطراف لکه‌ها ممکن است کمی ضخیم و زبر شود؛ اما ضایعه برجسته ندارد.

علت ابتلا به ماکولار آمیلوئیدوز

علت ابتلا به ماکولار آمیلوئیدوز دقیقاً مشخص نیست؛ اما عوامل زیر ممکن است نقش داشته باشند:

• سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی در برخی موارد نقش دارد.
• تماس مکرر پوست با اصطکاک یا نور آفتاب می‌تواند بیماری را تشدید کند.
• خارش یا تحریک مزمن پوست که باعث آسیب سلول‌های اپیدرم و رسوب آمیلوئید می‌شود.

تشخیص بیماری ماکولار آمیلوئیدوز

ماکولار آمیلوئیدوز صورت و نواحی دیگر معمولاً با مشاهده بالینی لکه‌های قهوه‌ای یا خاکستری صاف و الگوی شبکه‌ای روی پوست تشخیص داده می‌شوند. برای تأیید تشخیص، نمونه‌برداری پوست انجام شده و در آزمایشگاه با استفاده از رنگ‌آمیزی‌های خاص مانند کونگو رد، رسوب پروتئین آمیلوئید در لایه‌های سطحی پوست دیده می‌شود. همچنین بررسی زیر میکروسکوپ پلاریزه برای مشاهده بریفریجنس سبز رنگ آمیلوئید به تشخیص قطعی کمک می‌کند. افتراق از سایر بیماری‌های پوستی مشابه نیز اهمیت بالایی دارد.

تفاوت بین ماکولار آمیلوئیدوز و لیکن پلان

مقایسه تفاوت های ماکولار با بیماری لیکن پلان به شرح زیر است:

طول عمر بیماران ماکولار آمیلوئیدوز

ماکولار آمیلوئیدوز یک بیماری محدود به پوست و غیرسیستمیک است، بنابراین روی طول عمر بیماران تأثیر منفی ندارد. این بیماری معمولاً مزمن و خوش‌خیم است و بیشتر باعث ناراحتی‌های ظاهری یا خارش می‌شود، نه خطرات جدی برای سلامتی یا زندگی. در نتیجه طول عمر بیماران مبتلا به ماکولار آمیلوئیدوز معمولاً طبیعی است.

عوارض بیماری ماکولار چیست؟

عوارض اصلی ماکولار آمیلوئیدوز به‌طور خلاصه شامل موارد زیر است:

• تیرگی و تغییر رنگ پایدار پوست: لک‌های قهوه‌ای یا خاکستری معمولاً برای مدت طولانی باقی می‌مانند.
• خارش مزمن و تحریک پوست: خاراندن مداوم ممکن است باعث خراش، زخم یا حتی عفونت‌های سطحی پوست شود.
• ضخیم و زبر شدن پوست (لیکنیفیکاسیون): خاراندن طولانی‌مدت می‌تواند باعث سفت و شیار‌دار شدن پوست ناحیه مبتلا شود.
• پیشرفت به نوع ترکیبی: در برخی موارد، ممکن است با نوع لیکن آمیلوئیدوز ترکیب شود که شدت خارش و وسعت ضایعات بیشتر می‌شود.
• کاهش اعتماد به نفس و ناراحتی روانی: ظاهر لکه‌ها ممکن است برای برخی افراد، به‌ویژه در مناطق قابل مشاهده، نگرانی زیبایی‌شناختی ایجاد کند.

ماکولار آمیلوئیدوز خطرناک است؟

ماکولار آمیلوئیدوز خطرناک نیست و بیماری‌ خوش‌ خیمی است که معمولاً فقط پوست را درگیر می‌کند و به اعضای داخلی بدن گسترش نمی‌ یابد. بنابراین نگرانی جدی بابت تهدید جان بیمار وجود ندارد. درمان بیماری ماکولار آمیلوئیدوز بیشتر با هدف کاهش خارش، بهبود ظاهر لکه‌ها و جلوگیری از پیشرفت ضایعات انجام می‌شود و معمولاً برای بهبود کیفیت زندگی بیمار کاربرد دارد.

پیشگیری از عود بیماری ماکولار آمیلوئیدوز

برای پیشگیری از عود بیماری ماکولار آمیلوئیدوز، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:

• مرطوب نگه داشتن پوست: استفاده منظم از مرطوب‌کننده‌ها برای کاهش خشکی و خارش مفید است.
• پرهیز از خاراندن و تحریک پوست: خارش و سایش مداوم از عوامل اصلی تحریک و بازگشت بیماری است.
• محافظت در برابر آفتاب: نور خورشید ممکن است باعث تشدید لک‌ها شود، پس استفاده از ضدآفتاب توصیه می‌شود.
• استفاده از لباس‌های نرم و نخی: جلوگیری از اصطکاک با لباس‌های زبر یا تنگ به کاهش تحریک پوست کمک می‌کند.
• استفاده از درمان نگه‌دارنده: در صورت تجویز پزشک، استفاده طولانی‌مدت از کرم‌های موضعی (مانند تاکرولیموس یا کورتیکواستروئیدهای ضعیف) می‌تواند از عود بیماری جلوگیری کند.

در صورت پیروی از این توصیه‌ها، احتمال عود بیماری کاهش می‌یابد و کنترل علائم آسان‌تر خواهد بود.

سوالات رایج درباره ماکولار آمیلوئیدوز

1. آیا ماکولار آمیلوئیدوز با خارش شدید پوست همراه است؟

معمولاً ماکولار آمیلوئیدوز با خارش شدید همراه نیست و خارش آن بیشتر خفیف تا متوسط است. با این حال، در برخی موارد ممکن است خارش نسبتاً بیشتری احساس شود؛ اما معمولاً شدت خارش کمتر از نوع لیکن آمیلوئیدوز است.

2. آیا ماکولار آمیلوئیدوز فقط در افراد مسن رخ می‌دهد یا در جوانان هم دیده می‌شود؟

ماکولار آمیلوئیدوز فقط در افراد مسن رخ نمی‌دهد و در جوانان نیز دیده می‌شود؛ اما شیوع آن در سنین میانسالی (30 تا 60 سال) بیشتر است. همچنین مواردی در نوجوانان و جوانان گزارش شده که نشان می‌دهد این بیماری محدود به گروه سنی خاصی نیست.

3. آیا ماکولار آمیلوئیدوز به مرور زمان به سایر نواحی بدن گسترش پیدا می‌کند؟

بله، ماکولار آمیلوئیدوز پوست می‌تواند به مرور زمان به نواحی بیشتری از پوست گسترش پیدا کند؛ اما معمولاً محدود به پوست باقی می‌ماند و به اندام‌های داخلی منتقل نمی‌شود. گسترش ضایعات بیشتر به دلیل تحریک یا خارش مکرر پوست و پیشرفت طبیعی بیماری رخ می‌دهد.

4. چه کسانی بیشتر در معرض ماکولار آمیلوئیدوز هستند؟

افراد با سابقه خانوادگی، به‌خصوص در نژادهای آسیایی و خاورمیانه‌ای، بیشتر در معرض ماکولار آمیلوئیدوز هستند. این بیماری در زنان شایع‌تر بوده و معمولاً بین 30 تا 60 سالگی ظاهر می‌شود. همچنین خارش مزمن پوست و قرار گرفتن در محیط‌های گرم و مرطوب می‌تواند ریسک ابتلا را افزایش دهد.

5. آیا بیماری ماکولار آمیلوئیدوز واگیر دارد؟

خیر، بیماری ماکولار آمیلوئیدوز واگیر ندارد. این بیماری ناشی از تجمع غیرطبیعی پروتئین آمیلوئید در لایه‌های سطحی پوست است و ارتباطی با عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا قارچی ندارد. بنابراین از طریق تماس پوستی، استفاده مشترک از وسایل، یا ترشحات بدن منتقل نمی‌شود و هیچ خطری برای دیگران ندارد.

6. آیا ماکولار آمیلوئیدوز باعث ریزش مو در ناحیه مبتلا می‌شود؟

خیر، ماکولار آمیلوئیدوز معمولاً باعث ریزش مو در ناحیه مبتلا نمی‌شود. این بیماری بیشتر به صورت لکه‌های رنگی و تغییرات پوستی ظاهر می‌شود و فولیکول‌های مو را به طور مستقیم تحت تأثیر قرار نمی‌دهد. اگر در ناحیه مبتلا ریزش مو مشاهده شود، ممکن است علت دیگری داشته باشد و نیاز به بررسی جداگانه دارد.

7. آیا ماکولار آمیلوئیدوز ژنتیکی است و در خانواده‌ منتقل می‌شود؟

بله، ماکولار آمیلوئیدوز می‌تواند در برخی موارد جنبه ژنتیکی داشته باشد و در خانواده‌ها منتقل شود. نوع آمیلوئیدوز پوستی خانوادگی که شامل ماکولار آمیلوئیدوز هم می‌شود، معمولاً به صورت اتوزوم غالب به نسل‌های بعدی منتقل می‌گردد. البته در بیشتر موارد علت دقیق بیماری ناشناخته است و عوامل محیطی و تحریک‌های مزمن پوست نیز نقش مهمی دارند.

توصیه‌های پایانی برای مبتلایان به ماکولار آمیلوئیدوز

بیماری ماکولار آمیلوئیدوز نیاز به مراقبت و توجه مداوم دارد تا از پیشرفت ضایعات و عود بیماری جلوگیری شود. استفاده منظم از مرطوب‌کننده‌ها و پرهیز از خاراندن پوست می‌تواند به کاهش خارش و تحریک کمک کند. محافظت از پوست در برابر آفتاب و پوشیدن لباس‌ های نرم از آسیب بیشتر جلوگیری می‌ کند. همچنین مراجعه به پزشک متخصص برای دریافت درمان مناسب و پیگیری منظم بسیار مهم است.

• هر آنچه باید درباره لک پوست بدانید تاریخ انتشار : 1402-11-22تاریخ بروز رسانی : 1402-12-05
• لکه های رنگارنگ دور گردن و سر شانه تاریخ انتشار : 1392-11-10تاریخ بروز رسانی : 1402-12-02
• ملاسما یا لک حاملگی چیست و چگونه درمان میشود؟ تاریخ انتشار : 1396-09-04تاریخ بروز رسانی : 1402-12-02
• برطرف کردن لک پوست صورت با لیزر تاریخ انتشار : 1402-12-19تاریخ بروز رسانی : 1403-04-14